Rita Maasdamme (1944 – 2016) werd geboren op Aruba. Als negenjarige maakte ze al stoffen poppen in klederdracht. Ze leerde hoeden maken en manden vlechten. In 1963 kwam ze naar Nederland waar ze een opleiding Coupe en Couture volgde.
Ze behaalde in 1965 de akte ‘Nuttig handwerken voor meisjes’ en werkte tot 1989 in het onderwijs als vakleerkracht handwerken, later als leerkracht handvaardigheid. Omdat ze jarenlang in klaslokalen spaanplaatgas oftewel formadehyde had ingeademd, werd ze afgekeurd. Haar creatieve geest hielp haar een nieuwe manier te vinden om zinvol bezig te zijn.
Collage van verschillende verhalen uit de Arubaanse cultuur; de Alto Vista kapel en op de achtergrond de Natural Bridge
Ze ging weer poppen maken, ongeveer 250, geen gewone poppen maar ‘creaturen’ zoals ze die noemde. Ze wou de gruwelijke koloniale geschiedenis verbeelden in diorama’s met haar creaturen in de hoofdrol. Een geschiedenis die in haar tijd niet werd verteld op school, maar waarvoor nu gelukkig de noodzakelijke aandacht komt.
Rita was een activistische kunstenaar die aan haar project heeft gewerkt tot het einde van haar leven. Voor ze aan een nieuw diorama begon, deed ze gedegen onderzoek. Ze las alles over die specifieke geschiedenis, reisde naar Suriname, Aruba en Curaçao om de verhalen op te schrijven of te tekenen. Thuis gekomen in haar huis in Amsterdam-West begon ze dan weer aan een nieuw avontuur waarin alles moest kloppen. Familieleden en vrienden werden ingeschakeld, gevangenen in de Bijlmerbajes timmerden haar diorama’s in elkaar en studenten van ROC’s hielpen ook vaak. Zo werd haar werk voordat het werd tentoongesteld al gedeeld met veel mensen.
Haar huis moet een schatkamer zijn geweest vol materialen die ze zeer georganiseerd bewaarde.
Aan het begin van de tentoonstelling staat een werktafel met bakjes vol verschillende spullen: kralen, traditionele stoffen, valse wimpers en veel meer.
Ze maakte sandalen van elastiek, brillen van metaaldraad, naaide kleine koto’s in de goede stoffen en vouwde angisa’s met de juiste betekenis. Haar poppen zijn allemaal bijzonder omdat ze er uitzien als mens en niet als een pop waaraan je niet kunt afleiden of het een man of vrouw is. Al haar creaturen hebben een geslachtsdeel. Bovendien, en dat is bijzonder, ze hebben allemaal een naam die terug te voeren is tot de persoonlijke geschiedenis van degene die wordt verbeeld.
Het moet Rita Maasdamme een bijzonder gevoel hebben gegeven als een diorama af was en dat deel van die specifieke geschiedenis heel precies was verbeeld.
Niet al haar diorama’s zijn te zien in de tentoonstelling, maar je loopt als het ware door een groot deel van de koloniale geschiedenis. Een geschiedenis waarvan ik inmiddels wel wat weet, maar die hier heel heftig in beelden aanwezig is. We zien onder andere het verzet van de Marrons in Suriname en vrijheidsstrijder Tula op Curaçao.
De tentoonstelling begint met de verbeelding van de tot slaaf gemaakte mensen in Fort Elmina, nu het huidige Ghana. De Afrikaanse gevangenen worden door de slavenhandelaren het fort in gedreven om hen vervolgens via de Door of No Return te verschepen naar Amerika. Daar zullen ze verkocht worden. Het is een mensonterend beeld: de aan elkaar vastgebonden gevangenen en de zweep die hen voortdrijft. Wat een machtswellust spreekt eruit!
Een andere mensonterende manier waarop mensen tot slaaf werden gemaakt, is te zien in een diorama dat de gruwelijkheden van de West-Indische Compagnie laat zien. Een tot slaaf gemaakte heeft een brandmerk op zijn borst gekregen met de letters WIC. Zo is hij eigendom geworden van de WIC en heeft hij geen rechten meer als mens.
Aangrijpend is ook het kleine kind dat zich in wanhoop vastklemt aan het been van de moeder.
Naast nog meer gruwelijke, koloniale scènes is er natuurlijk ook Keti-Koti, oftewel het verbreken van de ketenen. Op 1 juli 1863 kwam er vanuit Nederland een formeel einde aan de slavernij. Door staatstoezicht vanuit Nederland op Suriname duurde het nog tien jaar voordat de echte vrijheid kwam. Tot die tijd moest er op de plantages door de nu ‘vrije mens’ voor een armoedig loon worden gewerkt. We zien timmerman Joseph die de ketenen doorhakt van een tot slaaf gemaakt man op blote voeten. Dat Joseph al eerder vrijkwam, is te zien aan de schoenen die hij draagt.
De tot slaaf gemaakte mensen mochten geen schoenen dragen. Ook daaraan is te zien hoe kolonialisme ontmenselijkt.
Gelukkig is er ook een vrolijk panorama, gewijd aan de Arubaanse muziekcultuur. Juan Chabaya Lampe (1929-2019), beter bekend onder zijn artiestennaam Padu del Caribe, zit achter zijn piano en zingt een van zijn composities. Daarom heen wordt gedanst. Misschien walsen ze wel op zijn beroemde nummer over de liefde ‘Abo So’ oftewel ‘Alleen jij’. Het kan niet anders of Rita heeft genoten van zijn muziek. Wie weet klonk de muziek van Padu toen ze aan dit diorama werkte en zong ze luidkeels mee.
Ik vond het een schokkende tentoonstelling die ik twee keer heb bezocht om alles goed te lezen en te bekijken, zowel vanuit de geschiedenis als vanuit het maakproces. Het is belangrijk om deze expositie te bezoeken; je ziet het kolonialisme nooit op deze manier verbeeld en die confrontatie komt indringend binnen. Ga er heen als je tijd hebt. Als je in het onderwijs werkt, neem je leerlingen mee en laat ze zien waartoe heerschappij en macht over anderen kan leiden.
Aan het einde van de tentoonstelling word je gevraagd waar deze collectie permanent opgesteld zou moeten worden. Daar is eigenlijk maar één antwoord op: in het nog op te zetten Slavernijmuseum waar we al jaren op wachten.
Laat ik maar direct met de deur in huis vallen. De modetentoonstelling ‘Voices of Fashion’ in het Centraal Museum in Utrecht is fantastisch. Als je van mode en textiel houdt, moet je hem absoluut zien.
Modeconservator Ninke Bloemberg, co-curator Janice Deul en projectcurator Anne-Karlijn van Kesteren hebben een tentoonstelling neergezet die niet op een beter moment gemaakt had kunnen worden in een tijd waar begrippen als kolonialisme, racisme, discriminatie en onderdrukking hoog op de agenda staan. Het prachtige tentoonstellingsontwerp is gemaakt door Afaina de Jong, dochter van Carlien de Jong-Macnack die in het verleden voor het vrouwenblad Viva als donker model en styliste werkte en van wie ook foto’s in de tentoonstelling zijn opgenomen.
Coverfoto: AiRich, Styling: Faouziat Biera Faous, Haar: Yara Forster, Make-up: Magdalena Kielb. Een uitgave van uitgeverij Waanders.
In het mooi uitgevoerde boek dat bij de expositie is uitgegeven, staan ijzersterke foto’s en informatieve achtergrondartikelen. Ik hoop dat dit artikel je verleidt om de tentoonstelling te gaan bekijken.
Links een jurk van Diane Patience Echitey. Rechts Asap le Togoricain.
Wat weet ik zelf eigenlijk van zwarte modeontwerpers? Ken ik een aantal namen?
In 1998 zag ik de modetentoonstelling ‘The art of African Fashion’ in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Dat is de expositie die ook beroemd werd omdat prins Claus bij zijn openingsspeech zijn stropdas van zich af wierp en vanaf dat moment nooit meer een stropdas droeg. De catalogus staat in mijn boekenkast en kwam er voor deze gelegenheid weer uit om de inhoud nog eens te bekijken. Er staan goede artikelen in over Afrikaans textiel, haar en henna en het werk van een tiental Afrikaanse modeontwerpers komt aan bod.
Een groep Senegalese vrouwen in ‘pagnes’ geverfd met indigo. Als liefhebber van indigo vind ik dit een schitterende foto.
Ook zag ik in 2017 de tentoonstelling ‘Fashion Cities Africa’ in het Tropenmuseum. Ik weet nog dat ik er van onder de indruk was. Prachtige kleurrijke kleding van ontwerpers van wie ik nog nooit had gehoord. Zoals aantrekkelijke, eenvoudige jurken van Ghitta Laskrouif uit Casablanca, gemaakt van verwassen en door de zon gebleekte oude herenoverhemden. De schoonheid en originaliteit raakten me; ik heb er toen nog een blog over geschreven.
Maar goed, namen die ik weet: Xuly Bet, Ozwald Boateng, Patta, Marga Weimans en kom, hoe heet die zwarte ontwerper ook al weer uit Amerika? Ik kan er niet opkomen. Ik bedoelde Dapper Dan, dat weet ik nu omdat hij in de Utrechtse tentoonstelling is opgenomen. Dat zwarte ontwerperscollectief dat in de tentoonstelling Fashion Statements in het Amsterdam Museum me opviel met hun zwarte collectie? Art comes First! Maar dat moest ik wel even opzoeken in de catalogus.
Nu kan ik natuurlijk schrijven dat ik slecht in namen ben, maar als je me vraagt naar Europese en Amerikaanse ontwerpers krijg je zo een lange rij. Er mist dus wat.
Hoe komt dat? Wat je niet ziet, leer je niet kennen – zo simpel is het. Als je geen namen ziet van zwarte modeontwerpers in modereportages leer je hen ook niet kennen en waarderen. Die beperktheid in kijken zit overigens niet alleen in mode. Een aantal jaren geleden zag ik in het Iraanse paviljoen op de Biënnale in Venetië een video van een voor mij totaal onbekende Afghaanse kunstenares Lida Abdul die een kapot gebombardeerde fabriek wit schilderde.
Lida Abdul, still uit de video White House (2005), MOMA, New York
Nooit gedacht dat dit soort kunst in dat land werd gemaakt. Een eye-opener was het. Nieuwsgierigheid blijft toch altijd een belangrijke gave om jezelf te verrijken.
Toen ik in de tachtiger jaren voor modeontwerper studeerde op de kunstacademie in Arnhem was er alleen aandacht voor westerse modeontwerpers. Ik herinner me de ballonrokjes van Christian Lacroix, de rokken voor mannen van Jean Paul Gaultier, de glitter van Gianni Versace en de rustige mode van Giorgio Armani. Ontwerpen van zwarte modeontwerpers waren niet in beeld. Wel waren er zo af en toe zwarte modellen zoals Naomi Campbell in de Engelse Elle, de geweldige Pat Cleveland in de Avenue en Iman Abdulmajid op de voorkant van de Vogue.
Ik denk dat er in het huidige modeonderwijs niet veel is veranderd qua opvattingen over ongelijkheid. Heel veel opleidingen zijn nog steeds erg ‘wit’ georiënteerd. Wel weet ik dat er bij het AMFI (Amsterdam Fashion Instituut) op dit moment onderzoek plaatsvindt na een grote klachtenstroom van studenten en ex-studenten die met racisme, uitsluiting en discriminatie werden geconfronteerd. Ook uit de echte modewereld komt eenzelfde soort beschuldigingen naar buiten. Het is absoluut noodzakelijk dat dit aan de kaak wordt gesteld en er een verandering komt.
Die onbekendheid heeft ook te maken met het gegeven dat zwarte ontwerpers in vergelijk met witte ontwerpers minder kansen krijgen om zichtbaar te worden. Modetijdschriften plaatsen eerder een foto van een jurk van Dior dan van Sunny Dolat, Lesiba Mabitsela of van het label Hanifa. Bekende namen en merken krijgen altijd meer ruimte en kans. De westerse modewereld is vooral een witte aangelegenheid; gelukkig is er een kentering te zien. Steeds vaker zie je een zwart model op de covers van modetijdschriften en in modereportages. Langzaam komt er wat meer zichtbaarheid en daardoor meer invloed op die te witte modewereld.
‘Diversiteit zou de norm moeten zijn. Wij zijn geen trend.’ Dat is een uitspraak van Naomi Campbell tijdens de uitreiking van de Black Girl Magic Award in 2020.
Ontwerp: Farida Sedoc (2020)
Hoe treurig ook dat de dood van een zwarte man de aanleiding was, maar ‘Black Lives Matter’ heeft een sterke aanzet gegeven voor die noodzakelijke verandering die nu doorgezet moet worden.
Bisa Butler, Frederic Douglas (2020)
De woorden die de Amerikaanse zwarte politicus Frederic Douglas op Independence Day op 4 juli 1826 uitsprak tegen slavernij zijn nog steeds actueel.
‘For it is not light that is needed, but fire; it is not the gentle shower, but thunder. We need the storm, the whirlwind, and the earthquake’.
Toen ik die tekst voor het eerst las een paar maanden geleden begreep ik waarom het belangrijk en noodzakelijk is om je kwaad te maken over de ongelijkheid tussen zwart en wit. Om goed naar die woede te luisteren en erachter te gaan staan. Ideaal zou zijn dat we geen verschil meer maken tussen zwart en wit, maar daar is een proces voor nodig. Deze tentoonstelling geeft daarvoor een betekenisvolle aanzet. Het is niet dezelfde actie, maar de strijd voor gelijke rechten voor LHBTIQ personen is vergelijkbaar. Ook hier was en is woede nodig om verandering in en door te zetten.
Couture, diverse ontwerpers
Bij binnenkomst bij de tentoonstelling in het Centraal Museum Utrecht werd ik boven aan de trap overweldigd toen ik de eerste ruimte in keek. Tegen een zwart-witte wand in traditioneel Afrikaans motief staan veel poppen gekleed in de meest schitterende kleding. Een rijk beeld vol kleur en vorm.
Links: David Paulus (1986) Ensemble uit de Popart Fetisj collectie (2019). Rechts: Patrick Kelly (1954 – 1990) Jurk F/W 1989/90.Links: Ahluwala, Midden: Christopher John Rogers en Rechts: Ozwald Boateng.
Couture in optima forma door een groot aantal ontwerpers van wie ik, eerlijk gezegd, nog nooit had gehoord. Niet zo gek want slechts 1% van de ontwerpers die zich internationaal presenteren tijdens de modeweken in Parijs, Londen, Milaan en New York zijn zwart. Wat weten we eigenlijk van de modeweken in Afrika zelf? Komt die informatie wel naar hier via modetijdschriften, social media en websites?
Botter, collectie Fish or Fight S/S 2018
Om nog even terug te komen op mijn kritiek in mijn vorige artikel over de borduurtentoonstelling in Leeuwarden. Het ‘HELL ‘ borduursel van Botter is een voorbeeld van borduren als vorm van verzet.
Zaal twee laat de grote invloed van hiphopmuziek zien in casual kleding die veel mensen graag dragen. Bijna iedereen heeft wel een sweater of een hoodie in de kast hangen en wat te denken van sneakers die je veelvuldig in het straatbeeld ziet en die ook bij mij in de kast staan.
Kleding uit verschillende collecties van het merk Cross Colours (1990-2020)
Hiphop ontstond in de jaren zeventig als protest van Afro-Amerikaanse en Latino jongeren uit achtergestelde wijken zoals The Bronkx in New York. Verzet tegen racisme en onderdrukking waren in hun ritmische teksten te horen.
Het eenvoudige t-shirt is bij uitstek een kledingstuk waarmee je duidelijk kunt maken waar je staat of waar je een mening over hebt. Een grote serie hiervan is te zien in de tentoonstelling.
Als docent raakte het t-shirt van het merk ‘Cross Colours’ waarop een tekst stond over de belangrijkheid van educatie. Goed onderwijs kan ervoor zorgen dat je je dromen waar kunt maken.
Naast die verschillende soorten kleurige streetwear uit verschillende periodes staat er onder andere ook een lange tricot jurk met een graffiti dessin en een sportjack met een lange witte tule rok van het merk Off-White van ontwerper Virgil Abloh uit de herfst/winter collectie 2020.
Dapper Dan X Gucci 2018
Te zien is ook een serie ontwerpen van Dapper Dan die hij in samenwerking met Gucci maakte nadat het Italiaanse merk in 2017 zich Dapper Dan’s beroemde jas met enorme pofmouwen toe-eigende. Na protest vanuit de hiphop-gemeenschap besloten de twee partijen samen een collectie te maken en zich in te zetten voor een meer inclusieve modewereld.
Daarna volgt een zaal met veel informatie over zwarte modellen door de jaren heen, zoals Grace Jones, Angela Davis, Alek Wek, Amanda Gorman en de Nederlandse Shirley Ellis die de muze van Frank Govers was in de jaren tachtig.
Naomi Sims, LIFE magazine, october 1969
In een vitrine liggen modetijdschriften met iconische covers van zwarte modellen door de jaren heen.
Mattel, Christie & Barbies (1968-2020)
Een grote verzameling barbie’s in een andere vitrine laat zien dat het begrip diversiteit ook bij deze pop aanwezig is.
Een schokkend klein, maar voor mij een heel rakend onderdeel gaat over het Witte Goud: Katoen. Hoe gewoon vinden we het dat we een wit katoenen t-shirt in de kast hebben liggen? Dat aan katoen de begrippen uitbuiting, kolonialisme en racisme hangen, willen we liever niet weten.
In het zaalboekje staat hier het volgende over.
‘Katoen vormt de sleutel tot het begrijpen van de koloniale geschiedenis. Textiel speelde een cruciale rol in de menselijke uitbuiting. In de handelsboeken van de Middelburgse Commercie Compagnie is te lezen hoeveel stof een slaafgemaakte Afrikaanse man of vrouw ‘waard’ was. De blauwe ruitstof die vaak als voering in kleding uit de 17de en 18de eeuw werd gezet zou zo maar handelswaar hebben kunnen zijn om slaven te kopen. Een gruwelijk gedachte waarna meer onderzoek zal worden gedaan.’
Rok 1790 – 1800
Zelfs nu moet je helaas onder ogen zien dat veel kleding het product is van uitbuiting. Denk aan de slechte kledingateliers in landen als Bangladesh. Daar maken textielarbeiders lange dagen voor een hongerloon. De handel die er tussen zit, gaat er met de winst vandoor. Dat wij dat laten gebeuren en op de markt t-shirts voor 5 euro kopen, vind ik gruwelijk.
Yinka Shonibare, The Pursuit (2007)
Dan is er nog een deel over identiteit en stereotypering waar onder andere het kunstwerk The Pursuit uit 2007 van de door mij bewonderde kunstenaar Yinka Shonibare staat. Twee etalagepoppen gekleed in Dutch Wax stoffen, ‘Afrikaanse stoffen’ die in Helmond bij Vlisco worden gemaakt. Hoe Afrikaans zijn die? Dat kun je je afvragen als je naar de trailer van de documentaire van Aiwan Obinyan kijkt met de titel ‘Waxprint: 1 fabric, 4 continents, 200 years of history’.
Er is nog veel meer te zien: over sneakers, de kunst van Darwin Winklaar en over Nederlandse modellen.
Gisteravond bekeek ik, daartoe aangezet door de catalogus, op Youtube de film die gemaakt is over de beroemde modeshow ‘The Battle at Versailles’ van Franse en Amerikaanse modeontwerpers. Die historische modeshow werd op 28 november 1973 in het Paleis van Versailles gehouden om geld in te zamelen voor de restauratie. Voor het eerst waren er veel zwarte modellen zoals Bethann Hardison, Alva Chinn, Charlene Dash en Billie Blair op de catwalk die kleding van Amerikaanse ontwerpers als Bill Blass, Anne Klein en Tim Burrow showden.
Wat ik geweldig vind aan deze tentoonstelling is dat het geen drammerig gebeuren is maar een feest om te ondergaan. Het is een viering van black expertise, vakmanschap, talent, schoonheid en culturen, zegt Janice Deul, mode-activist en co-curator van de expositie. Dat belangwekkende thema’s als racisme, slavernij en discriminatie een zwaarwegende plek hebben binnen het geheel van de opstelling is niet meer dan logisch; het geeft de tentoonstelling een lading om over na te denken.
Kenneth Ize, Jas F/W 2019/2020
Ik hoop dat de tentoonstelling druk bezocht gaat worden door mode- en textielliefhebbers, modestudenten, docenten, historici en iedereen die zich wil verdiepen in de wereld van zwarte modeontwerpers. Je krijgt er energie van. En inzicht. Voeding voor je verlangen naar schoonheid. Ga erheen als je kunt.
Loret Karman ken ik sinds een jaar of acht. Ze verft de meest speciale garens in een schitterende caleidoscoop van kleuren. Van het zachtste roze tot het felste blauw, van grasgroen tot goudgeel. Zeg een kleur en ze heeft hem in allerlei variaties gemaakt. Daarom noem ik haar de ongekroonde KleurenKoningin van Nederland. Ik ontmoette haar voor het eerst in het Van Goghmuseum. Daar gaf ze een bijzondere rondleiding over de garens die Vincent van Gogh in zijn verfkist had.
Foto: Van Goghmuseum
Die garens gebruikte hij om te kijken of de combinatie van die kleuren goed zouden werken bij het schilderen. Ik herinner me dat ik langs zijn schilderijen liep met kleurige bolletjes wol om mijn vingers op zoek naar kleuren die overeen kwamen met die garens.
Het was een kijkervaring die me is bijgebleven. Daarna kocht ik het garenpakket ‘Dutch Pallettes’, speciaal door haar geverfd naar aanleiding van het doosje van Van Gogh.
Daar kijk ik tot nu toe met veel plezier naar; ooit ga ik er misschien wat van maken.
Loret geeft vanuit haar bedrijf ‘De Amsterdamse Steek’ workshops en cursussen over garen verven en breitechnieken. Via die site verkoopt ze allerlei gerelateerde producten. Haar garens hebben een gelaagdheid die je nooit tegenkomt bij commercieel geproduceerde garens. Dat heeft te maken met haar jarenlange ervaring in het verven van garens en met haar nieuwsgierigheid en precisie om tot de juiste kleur te komen.
Ook komt er kleurgevoel aan te pas en inzicht in scheikunde, pigmenten, verhoudingen en het soort garen dat je wilt verven. Zelf is Loret opgeleid door Miep Spée, een grootheid in batik en in verven van garens. Van haar leerde ze het vak heel grondig.
Het standaardwerk over batik geschreven door Miep Sprée
Een paar weken geleden nam ik wat garens van Loret mee voor mijn derdejaarsstudenten. Het leek me goed dat ze die zouden zien en gebruiken bij hun experimenteel breien. Natuurlijk sprak ik over haar werk; snel werd er geregeld dat ze een dag les in garen verven zou geven. We spraken af een palet van 43 kleuren te maken; een deel daarvan zou in een stalenboek gaan en het andere deel zouden we gebruiken om experimenteel mee te borduren.
Al die tinten!
Ter voorbereiding haalde ik veel verschillende garens bij Loret op. Strengen merino met zijde, sokkenwol met wat nylon, wol met een glitterdraadje, alpaca, handgesponnen wol uit Estland en nog meer zachte schoonheid. Elf verschillende luxe soorten van heel dun tot dik. Van die garens maakten we samen kleine strengen. Een deel van die strengen werden 43 bundels waar alle elf soorten garens inzaten. De rest van het garen werd gebundeld tot strengen voor een vervolgexperiment.
Strengen van verschillende soorten garens
Afgelopen dinsdag kwam Loret naar school met een grote koffer, gevuld met prachtige voorbeelden van garens en producten. Zo waren er spectaculaire verfexperimenten toegepast in breiwerk en had ze garens geverfd voor een variatie op het traditionele ‘Volendammer dasje’ in de wintercollectie 2017/2018 ‘Zwart’ van de Belgische modeontwerper Walter Van Beirendonck.
Links het originele Volendammer dasje en rechts de variatie gemaakt met garens van Loret Karman
Ze vertelde een helder verhaal over de geschiedenis van handververijen in Nederland door de eeuwen heen. In het verleden blonk Nederland uit door het groot aantal ververijen die hoge kwaliteit leverden. Ze waren beroemd in de hele wereld en er werd gevochten om de recepten. De grondstoffen die nodig waren om te verven werden weggehaald uit de koloniën. Dat was geen schone handel maar uitbuiting van de plaatselijke bevolking. Het woord kolonialisme is hier op zijn plaats. In de loop van de eeuwen verdween het ambachtelijke verven uit Nederland, aan handel was meer te verdienen dan aan productie.
Zes basiskleuren waar 43 kleuren gemaakt zouden worden
Loret gaf een heldere technische uitleg over het verven van garens. Termen als ‘verzadiging’, ‘zure verf’ en ‘eiwitrijke garens’ werden verklaard. Zes verschillende kleurpigmenten kwamen op tafel met mooie namen als Brilliant Yellow, Blood Red en Extreme Blue. Ze vertelde over het recept om al die verschillende kleuren te maken. Niet moeilijk en voor iedereen te begrijpen, als je er maar met je hoofd bij bleef. Het uitgangspunt van deze dag was dat we samen voor elkaar zouden verven en dat alle garens later door iedereen gebruikt mogen worden.
Toen was het tijd om het grote verfavontuur te beginnen. 43 bakjes stonden klaar en met injectiespuitjes werden de eerste verfbaden gemaakt.
Het verfproces in vier stappen
Het voordeel van verven met deze ‘zure verf’ is dat alle verfstoffen in het garen worden opgenomen en dat je uiteindelijk een bakje met schoon water overhoudt. Hoewel het een chemische verfstof is, gaat er na afloop niets vervuilends door de gootsteen.
Kleur na kleur
Door zes beginkleuren te gebruiken en te mengen ontstonden 43 verschillende tinten.
Twee kleuren mengen om een nieuwe kleur te krijgen
Er werd hard gewerkt, met veel plezier en vanuit grote nieuwsgierigheid. Steeds weer de verrukking als de ongeverfde streng in het verfbad ging en er als prachtig gekleurd garen uitkwam.
Geel in verschillende nuances
Mooi om te zien was dat elk soort garen de kleuren op een andere manier opnam. Hetzelfde verfbad geeft het ene garen een felle kleur en het andere een zachtere tint.
Een deel van de geverfde strengen hangt te drogen
Na de lunchpauze hingen alle bundels van verschillende garens te drogen aan de lijn, feest van kleuren.
Een streng in twee verfbaden
De middag werd gebruikt om te experimenteren met de overige ongeverfde garens. Daarover waren in de ochtend al vragen gesteld, maar je kan pas experimenteren als je het proces van verven helemaal doorlopen en begrepen hebt. Wat gebeurt er als je de streng deels in twee verschillende kleurenbaden legt? Wat als je in de streng een knoop maakt en die er na het verven weer uithaalt? Hoe bereik je kleurverloop in je garen?
Glittergaren in verschillende tinten
Vol enthousiasme werd er van alles uitgeprobeerd met bijzondere kleurgarens als resultaat.
Gradient, van licht naar donker
Tegen kwart over drie was het tijd om de garenbundels uit elkaar te halen, te verdelen en afspraken te maken hoe we er verder mee gaan. Om half vijf ging iedereen opgetogen met een tas vol kleur naar huis.
43 strengen in 43 kleuren
Na de les vertelde Loret mij dat ze nog nooit zo’n hardwerkende klas had meegemaakt. Volgens mij is het een combinatie van een enthousiasmerende docente en leergierige studenten die niet bang zijn om aan de slag te gaan.
Kleurenfeest in mijn werkkamer
Bij mij thuis hangt nu de serie van 43 kleuren in handgesponnen wol uit Estland. Van elke streng haal ik een halve meter af voor mijn stalenboek; de rest gaat volgende week dinsdag mee naar Boxtel waar we een borduuravontuur gaan beginnen met al die prachtige garens in de hoofdrol.
Mocht je zelf zo’n verfdag mee willen maken kijk dan op de site van ‘De Amsterdamse Steek’.
TextielLiefde 