trots – TextielLiefde

27. Breien voor Sheltersuit

Op 10 februari 2022 kreeg ik via Instagram een bericht van Bas Timmer, oud-leerling van me uit Enschede, of ik hem wou bellen. Dat deed ik natuurlijk want Bas is de bedenker en oprichter van Sheltersuit: het label dat speciaal voor daklozen en vluchtelingen een wind- en waterdicht jack produceert met een optionele bevestiging voor een slaapzak. Alle informatie en achtergrond vind je op hun site.

Terug naar het telefoongesprek. Bas Timmer vertelde dat Sheltersuit ook een modelabel zou gaan worden ter ondersteuning van de Stichting Sheltersuit. Met de opbrengst van de modecollectie zou het belangrijke werk dat ze doen nog verder kunnen gaan. De presentatie en eerste modeshow zou op 4 maart plaatsvinden in Palais de Tokyo tijdens Paris Fashion Week. Hij en zijn team waren aan het werk met 21 looks en hij had er gebreide mutsen en polswarmers bij nodig. Grof gebreid en stevig.

Bas vroeg me of ik ook bivakmutsen kon breien: minimaal vier sets, maar liever wat meer zodat er keuze zou zijn, in uni en in twee kleuren. Zou ik dat willen doen?

Natuurlijk zei ik meteen ja. Het is geweldig als een vroegere student van je dit aan je vraagt. Bovendien vind ik Sheltersuit een belangwekkend project en daar wil ik graag aan meewerken.

Schets, garenkeuze, proefmodellen (gebreid in twee dagen) en dubbele draad op naald 12

Ik ging direct aan de slag, want er was tijdsdruk. Ruim een week had ik ervoor, want de mutsen en polswarmers moesten op tijd in Parijs zijn voor video en fotoshoot. Ik begon met garen zoeken en bestellen, schetsen maken en doormailen, telefonisch overleggen met Bas, breipennen van de juiste dikte zoeken. Het werd een weekend van proefmodellen breien. Ik vond ze niet goed, te gewoon en te braaf. Het idee van de bivakmuts viel af want die muts zag er te gesloten uit voor een open label.

Dubbele draad in twee recht twee averecht op naald 12 gaf goed resultaat. Foto’s werden naar Parijs gemaild. Voortdurend overleg. Hele dagen en avonden was ik aan het breien.

Mutsen in uni en twee kleuren met polswarmers

Een serie van zeven mutsen in unikleuren, drie in twee kleuren en een serie specials in meerdere kleuren kwamen van de pennen, met bijpassende polswarmers. Ik verpakte alles zorgvuldig in dozen en stuurde het breiwerk naar Parijs.

Daar kwam het ruim op tijd aan. Bas en zijn team waren er blij mee, het was precies wat ze wilden, nog beter zelfs.

Links Bas en rechts Tony gemaakt tijdens de opnames voor de video

Natuurlijk werd ik uitgenodigd voor de show. In eerste instantie zou ik niet gaan, jammer maar er stonden andere zaken die dag op de agenda.

Foto’s via Bas gekregen met geheel rechts Shasho Ahmad

Tot het moment afgelopen woensdag dat ik weer een serie foto’s uit Parijs kreeg en ik een grote ontroering voelde.

Ik liet ze aan Jos zien die direct zei dat ik erheen moest en dat ik meteen een treinticket moest boeken. Dat deed ik en zo liep ik afgelopen vrijdag al om kwart voor tien ’s ochtends door Parijs.

Onderweg in de trein had ik nog tien Oekraïense harten gebreid, die ik kon weggeven tijdens de show (met dank aan Loret Karman die heel snel blauw en geel garen voor me had geverfd).

Om vier uur was de show in Palais de Tokyo. Tijdens het wachten om naar binnen te kunnen zag ik al wat modellen met mijn mutsen op. Ik liep door een gang met aan beide kanten opgestapelde rugzakken met daarin Sheltersuits. In de showruimte ook twee bergen Sheltersuits.

Rijen oude stoelen stonden er om heen. Ik mocht front row zitten.

De beroemde modejournaliste Suzy Menkes (met beroemde kuif) zat een paar stoelen van me vandaan. Ik had haar een gebreid hart willen geven maar dat is helaas niet gelukt.

Motto van het label Foto © Tony Dočekal voor Sheltersuit

Tussen Chanel, Dior en met ondersteuning van modehuis Chloé maakte modeontwerper en activist Bas Timmer op Paris Fashion Week zijn entree! Voor een publiek van modejournalisten, stylisten, inkopers, vrienden en medewerkers werd het duurzame streetwearmerk Sheltersuit Label gepresenteerd aan de modewereld.

Alles gemaakt van geupcycelde materialen en overgebleven stoffen van Chloé. De opbrengst van het luxemerk Sheltersuit Label voor ‘the rich and the famous’ wordt gebruikt om anonieme daklozen en vluchtelingen warm te houden.

Aan het begin van de show klonken stemmen van daklozen door de ruimte. De modellen, die allemaal bij de Opera werken, hadden een krachtige en kleurrijke uitstraling.

Hun jassen, broeken en vesten zagen er levenslustig uit. Wat een energie heeft die kleding! Mijn mutsen dansten op de hoofden en de polswarmers spetterden van kleur.

Ik kreeg via Bas ook nog een prachtige serie foto’s van achter de schermen terwijl de modellen stonden te wachten om op te gaan.

Aan het einde van de show hield Bas Timmer een kleine toespraak; hij droeg mijn gebreide Oekraïnehart. Trots ben ik op hem en zijn team; zonder Shasho, Tony en al die andere medewerkers was het in zo’n korte tijd niet gelukt.

Bas en ik na de tweede show. Foto: Sonna Krom

Sterke modellen in een sterke eerste collectie

Achter de schermen waren er hapjes, drank, vrolijke modellen, familie van Bas en medewerkers van Sheltersuit. Dat project zat al in mijn hoofd en hart, maar nu nog meer.

Later zag ik de video waarin de mutsen ook een grote rol spelen.

Het lookbook met de hele collectie staat ondertussen ook op de site.

Op je 63ste je breidebuut maken in Parijs is niet voor iedereen weggelegd en dan nog wel bij dit merk. Ik ben er intens blij mee.

5. Textiel-onderwijs, een kwestie van beginnen en doorgaan

Sinds drie jaar ben ik voor een dag per week gastdocent bij SintLucas in Boxtel. Op dit mbo-instituut geef ik les op de afdeling Textiel van de opleiding Vormgeving en Ambacht. In het gebouw waar ik werk, zijn ook de afdelingen Leer en Keramiek gehuisvest. De groepen zijn klein, de studenten (bijna) altijd enthousiast en mijn collega’s leuk en inspirerend.

De eerste twee blokken van dit schooljaar gaf ik les aan de eerstejaars. Ze variëren in leeftijd van 16 tot 20 jaar. Ik moest hen de basisvaardigheden van naaien en breien leren. Omdat mijn vak een praktijkvak is, mocht dat op school gebeuren. Een praktijkvak digitaal geven is bijna onmogelijk. Mijn klassen waren nu gesplitst, de uren ook: in plaats van 3 groepen elk 2,5 uur gaf ik les aan 6 groepen elk 1 uur en 10 minuten. Dat was hard werken: afstand houden en de hele dag een mondkapje op. Lange dagen maar aan het eind kwam ik moe maar voldaan thuis.

Blok 1.

De naaimachine is voor veel studenten een totaal onbekend terrein. Garen spoelen, inrijgen en stikken is voor hen een heel nieuwe wereld. Recht stikken is moeilijk maar oefening baart kunst en na de eerste les waren er zakjes voor lavendel of iets anders.

De uiteindelijke opdracht was een machinaal geborduurd ‘artwork’ te maken dat op een t-shirt gezet kon worden. Tot verbazing van de studenten (en van mij!) waren de resultaten soms prachtig. Nog nooit iets gestikt en dan werk laten zien waaruit vrijheid en lef spreekt.

Naast dit onderdeel maken ze bij mijn collega Irene van Vugt hun eerste hoed met vijftig verschillende vormpjes. Ook daar waren aan het einde van de periode schoonheden bij.

Blok 2.

Breien staat op het programma met als eindresultaat een zelf ontworpen beanie oftewel een moderne muts. Werken met twee pennen en een bol wol. Ook dit is voor heel veel studenten nieuw. Concentratie is nodig en doorzettingsvermogen als de steken van je pennen vallen of als je ineens vijftien steken meer op je pen hebt.

Ik merk dat bij veel studenten hun fijne motoriek onvoldoende ontwikkeld is: ze hebben de kleine bewegingen nog niet in hun vingers. Volgens mij komt dat onder andere door het verwaarloosde peil van het schrijfonderwijs op de basisschool. Veel kinderen zijn onvoldoende geholpen in het ontwikkelen van een regelmatig handschrift. Waarom zou dat ook nodig zijn als je met je vingers het toetsenbord kunt bespelen?

Aan het einde van de eerste les waren er lapjes in rechte steek gebreid. Broddellapjes zou je ze kunnen noemen maar ik zie het als Overwinningslapjes die vol energie en concentratie waren gebreid en waar studenten terecht trots op mogen zijn. Daarna volgde de tricotsteek en de boordsteek.

Het ontwerp moest gemaakt worden naar aanleiding van een zelf gemaakt moodboard waaruit inspiratie gehaald kan worden.

Dan zijn er de studenten die een simpele draagbare muts breien en leerlingen die zichzelf uitdagen.

En er ontstaan breiverslaafden die thuis van alles gaan proberen en dit trots laten zien.

Zoals Sebastiano die alles bewaarde in een doosje en die een muts breide die perfect past bij zijn moodboard. Noa die een bijzondere ‘lapjesmuts’ maakte en natuurlijk moest ik de ‘haaienmuts’ van Marike even op.

Bij Irene maken ze in diezelfde korte tijd een vilten pet waarop iets moet gebeuren. Borduurwerk op de pet van Isabelle en Davey.

Opgerold band bij Dide en smockwek bij Sebastiano.

Trots ben ik op hen. Dat ze het doen in deze tijd waarin alles anders is en ze naast de twee dagen op school de rest van de tijd digitaal les hebben. Ook ben ik trots op mijn collega’s van de andere afdelingen die maken dat het onderwijs doorgaat.

Tot de zomervakantie geef ik les aan de derdejaars. Textielexperimenten als breien en borduren en materiaalonderzoek. Ik heb er zin in.

2. Zeeuws meisje #Vrijheid

Moet je als Zeeuws meisje geboren zijn in Zeeland? Kun je ook een Zeeuws meisje zijn als je geboren bent in Syrië en nu in Middelburg woont?

Het fotoboek Zeeuws Meisje #Vrijheid van fotograaf Rem van den Bosch en zijn team geeft hier antwoord op. In het boek worden 26 verschillende meisjes van 18 uiteenlopende nationaliteiten geportretteerd die allemaal in Zeeland wonen. Ze komen uit China, Curaçao, Filipijnen, Haïti, India, Indonesië, Irak, Jamaica, Java, Marokko, Molukken, Nederland, Rusland, Sardinië, Syrië, Suriname, Tibet en Turkije. Allen dragen de traditionele Walcherse dracht, de streekdracht van een voormalig eiland dat heftig door bombardementen werd getroffen in de Tweede Wereldoorlog.

Na de Tweede Wereldoorlog werden de Verenigde Naties opgericht met als doel om vrede, stabiliteit, rechtvaardigheid en welvaart in de wereld te brengen. De lidstaten beloofden zich in te zetten voor mensenrechten en ‘fundamentele vrijheden’. President Franklin D. Roosevelt formuleerde in 1941 de ‘Four Freedoms’: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijwaring van gebrek en vrijwaring van vrees. Sinds 1950 worden elk jaar de Four Freedoms Awards uitgereikt aan personen of organisaties die zich voor deze vrijheden sterk hebben gemaakt. De voorouders van Roosevelt waren afkomstig uit het Zeeuwse Oud-Vossemeer. Vanaf 1982 vindt de uitreiking, in samenwerking met de Roosevelt Foundation in Zeeland, daarom internationaal plaats: in de even jaren in Middelburg, in de oneven jaren in New York

De VN nam in 1948 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aan.

In artikel 1 staat het volgende:

Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.

Natuurlijk is dat een mooi uitgangspunt maar de werkelijkheid is helaas vaak anders. Meer dan vijftig miljoen kinderen zijn in deze tijd noodgedwongen op de vlucht voor oorlog, geweld, armoede of natuurrampen.

Waar je geboren wordt, is medebepalend zijn voor de rest van je leven. Voor Nederlandse kinderen geldt de leerplicht. In veel andere landen is dat niet vanzelfsprekend. Meisjes mogen niet naar school, moeten helpen in het huishouden en worden op jonge leeftijd uitgehuwelijkt. Jongens gaan verplicht het leger in en moeten vechten tegen de vijand. Vluchten is vaak de enige mogelijkheid om een ander leven te krijgen. Maar vluchten heeft een prijs. Trauma’s worden geboren en die maken een goede ontwikkeling vaak onmogelijk. Het duurt jaren, soms een mensenleven lang, om ze te verwerken.

Maar er is ook hoop, altijd is er hoop. Kinderen zijn flexibel, hebben vaak een andere kijk op de wereld dan volwassenen en ze kunnen op andere oplossingen komen. Ze zijn niet cynisch en hebben (nog) het vertrouwen dat het anders kan.

In zijn schoolprojecten stimuleert Rem van den Bosch schoolkinderen op hun eigen woorden te komen die te maken hebben met vrijheid. Hij startte een project in de Internationale Schakel Klas (ISK) in Middelburg. In het boek staat een interview met Hajar (meisje, 17 jaar, afkomstig uit Idlib) en Mervan (jongen, 17 jaar, afkomstig uit Aleppo) uit Syrië die met hulp van Unicef als vluchtelingen naar Nederland kwamen en die hun opleiding aan de ISK hebben afgerond. Beiden hebben een heftige vlucht achter de rug vol gevaar, bedreiging en onzekerheid. Via een aantal AZC’s belandden ze met hun familie in Middelburg. Doorleren is voor beide belangrijk. Mervan leert door voor automonteur en Hajar gaat verder in de zorg.

In het boek Zeeuws Meisje #Vrijheid wordt een mooie koppeling gemaakt met de vreselijke geschiedenis die de 87-jarige Kees Platschorre uit Ellewoutsdijk als kind meemaakte tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er waren hevige gevechten uitgebroken tussen de Duitsers en de geallieerden die Zeeland bombardeerden, speciaal Ellewoutsdijk omdat de Duitsers daar de kerktoren gebruikten om de kust onder controle te houden. Het gezin Platschorre moest evacueren naar Driewegen, een dorp drie kilometer verderop. Daar zaten ze met twaalf mensen in een klein huisje, buiten klonk granaatvuur en explosies van bommen. Op 29 oktober 1944 kwam een granaat dwars door het dak; zijn moeder en twee zussen kwamen daarbij om. Kees Platschorre overleefde de aanval, net als zijn oudere zus en broer. Het oorlogsgeweld heeft diepe indruk op hem gemaakt; de gevolgen hebben zijn leven getekend. Herdenkingen zijn moeilijk voor hem omdat de beelden dan heftig terugkomen

Tijdens een les over het onderwerp Vrijheid hoorde fotograaf Rem van den Bosch de volgende zin: ‘Wij kennen al 75 jaar vrijheid, maar sommige kinderen kennen haar nog maar twee weken.’ Dat is een uitspraak die binnenkomt en je in een flits inzicht kan geven. In zijn werk verbindt Rem van den Bosch geschiedenis met actualiteit. Hij geeft het wonderschone traditionele textiel een politieke lading. Zonder drammerig te worden, gaat het hem hierbij, denk ik, ook om schoonheid, waarachtigheid en kracht.

Zeeuws Meisje #Vrijheid staat vol met prachtige meisjes die trots de Zeeuwse dracht dragen. Op hun hoofd een sterk gesteven bultmuts van broderie die gebruikelijk was voor meisjes in de tijd dat dracht nog dagelijks werd gedragen. Over hun rok een schort van Zeeuws schortenbont; een traditionele geweven stof met witte kettingdraden met zwarte en witte inslagdraden, in patroon geweven. Traditioneel waren de kleuren zwart-wit; het van origine Walcherse schortenbont werd voornamelijk gebruikt voor doordeweekse schorten.

Op de website van Het Geheugen vond ik een ansichtkaart uit circa 1905 waarop zes meisjes staan die niet vrolijk kijken. Jong Zeeland staat er onder. Hoe hun leven verder is geweest weet ik niet en zal ik ook niet te weten komen. Dat ze de beide Wereldoorlogen hebben meegemaakt is bijna zeker. Hun leven zal vast niet vol vrijheden zijn geweest. Misschien hebben ze de lager school doorlopen en moesten ze daarna werken om geld voor hun familie te verdienen. Net zoals mijn moeder dat moest na de lagere school.

De nieuwe Zeeuwse meisjes poseren ingetogen, met hier en daar een glimlach of een gevoel van trots. Ze houden geborduurde Engelse woorden in hun handen die tijdens lessen zijn geschreven.

Het is een positieve boodschap die ze uitdragen vol hoop.

Zeeuws Meisje is vrij, en heeft zin in de toekomst!

Links:

Foto’s Zeeuws Meisje #vrijheid Rem van den Bosch http://www.beeldinzeeland.nl/

Zeeuws Meisje op Facebook: https://www.facebook.com/Zeeuwsmeisjenu

Interview Kees Platschorre in de Volkskrant:https://www.volkskrant.nl/kijkverder/mijnbevrijding/v/driewegen/

Foto ansichtkaart Zeeuwse meisjes 1905 via: https://geheugen.delpher.nl/nl