Afgelopen zondag ging ik naar Marken om in het kleine maar leuke Marker Museum de tentoonstelling ‘Van Trouw tot Rouw’ te bekijken.

Toen ik van de parkeerplaats naar het museum liep, viel me op dat er veel bewoners in dracht door de straten liepen. Zou er iets zijn, dacht ik. De Marker IJsbruiloft? Dat zou wel heel toevallig wezen. In het museum hoorde ik dat die dag, ja hoor, de traditionele IJsbruiloft plaats zou vinden.

Het vieren van de IJsbruiloft is niet heel erg oud. Sinds 1895 hebben er een klein aantal plaats gevonden. Van oorsprong is het een ‘niet echte bruiloft’ die in de winter plaats vond op het ijs. In de koude maanden was dit, ook voor de vissers die thuis zaten en niet de zee op gingen, een mogelijkheid om feest te vieren en plezierig met elkaar te zijn. In 1963 vond de laatste bruiloft echt op het ijs plaats zoals te zien is op dit filmpje. Hoeveel kinderen van die tijd hebben meegelopen op de IJsbruiloft zestig jaar later in 2023?

Wat een bof! Ik viel met mijn neus in de ‘Marker boter’. De kleurrijke dracht van Marken is bij mij altijd favoriet geweest.

Om één uur zou de harmonie vertrekken met daarachter vier bruidsparen en hun bruiloftsgasten, 360 personen in totaal, van jong tot oud en allen in dracht.

Tijdens de opmaat liepen er groepen in dracht door de straten op weg naar dorpshuis Het Trefpunt.

Soms poserend voor familie of toevallige bezoekers of vlug doorlopend om op tijd te zijn.

Het leek op sommige momenten of de tijd even stil stond op dit voormalige eiland in de Zuiderzee.

Ik besloot om naar het kerkplein te gaan om het schouwspel vanuit die hoek te bekijken. Op een trapje bij de kerk had ik de perfecte plek gevonden.

Fotografen in dracht positioneerden zich en riepen bezoekers om vooral de rechterkant vrij te houden. Een drone ging de lucht in en een camera van omroep PIM begon te filmen. Mijn telefooncamera stond aan.

Daar waren ze, de leden van fanfare van Christelijke muziekvereniging Juliana met een trotse en lachende tambour-maître voorop.

Daarachter het eerste in voornaam zwart gekleed bruidspaar met hun gasten in kerkdracht, zoals die werd gedragen in de 16de eeuw. Zij draagt de ronde kap en een strik op haar borst. Hij draagt een jak, ook wel wambuis genoemd. In die tijd was er nog weinig kleur te bekennen in de kleding van Marken.

Het zijn kopieën van de originele kleding die nu in het museum te zien zijn.

Na hun bruiloftsgasten kwam het volgende bruidspaar in beeld gekleed in originele 18de eeuwse kleding op weg naar het kerkelijk huwelijk.

Het is een kleurrijke bruid die we hier zien lopen. Ze draagt een antieke boezel (schort) zonder strik op een glanzende zwarte rok. Na het feest zal ze die weer keurig opvouwen en bewaren in een ‘babbekistje’. Hij ziet er voornaam uit met een prachtige hoge hoed die het geheel afmaakt.

Als derde was er het witte bruidspaar gekleed in 19de eeuwse dracht op weg naar het stadhuis om in ondertrouw te gaan. Haar witte linnen boezel is hard gesteven in een puntvorm.

Waarom haar schort zo gevouwen werd, is tot vandaag onduidelijk. Niet alle knopen van het jak van de bruidegom zijn dicht. Over zijn mouwen draagt hij ‘steekmouwen’, die zijn bessie nog heeft gemaakt.

Het laatste bruidspaar ging in het rood gekleed (20ste eeuw) in ondertrouw. Als er nu een stel besluit om in dracht te trouwen dan is dit de outfit voor de dag!

Achter de vier bruidsparen liepen jong vrouwen met kommen in hun handen. Die zouden later gevuld worden met boerenjongens. Na de ceremonie op de plaatselijke ijsbaan gingen ze ermee rond en namen alle volwassen gasten er met een zilveren lepel een schep uit.

En dan waren er natuurlijk al die bruiloftsgasten op hun mooist gekleed!

Mannen in gestreepte boezeroenen waarop met de hand gefestonneerde knoopsgaten. Daaronder een rood baaien vest met bretels dat het lichaam tussen boezeroen en broek warm moest houden, ook wel ‘gezondheid’ genoemd. 

Op hun hoofden, omdat het feest is, zwarte hoeden en om hun nek een geruit ‘dokie’ met op de punten ‘akertjes’. Akertjes zijn kleine kwastjes gemaakt van sliertjes kraaltjes of heel fijn geknoopt garen.

Wijde, zwarte broeken van wol, zoals die ook al in de 17de eeuw door de vissers werden gedragen.

Vrouwen in schitterende kleurige kleding vol handwerk. Strepen, bloemen en kleurrijk band worden smaakvol gecombineerd. De Marker vrouw is niet bang om op te vallen!

Kraakheldere. witte schorten over kleurige kledingstukken die met spelden aan en op elkaar waren gezet. ‘Je bent eigenlijk een groot speldenkussen,’ vertelde een Merekese me op het kerkplein.

Het perfect aankleden van de bruid vraagt kennis, ervaring en geduld. Op Marken zijn er nog oude dames die dat goed kunnen en die op zo’n dag onmisbaar zijn.

Het viel me op dat er veel jongeren meeliepen, vaak in kleding die al heel lang in de familie is.

Hoe bijzonder is het toch dat op zo’n dag al die kleren uit kasten, kisten en dozen tevoorschijn wordt gehaald. Van te voren gepast, zo nodig vermaakt of aangepast en dan met trots gedragen voor de IJsbruiloft!

In de huizen op Marken moeten grote textielschatten liggen, die zeer zorgvuldig bewaard zijn. Overigens is het wel zo dat er strenge kledingvoorschriften zijn als je mee wilt doen. Dat alles is te lezen op de site van de IJsbruiloft.

Onder leiding van de harmonie maakte de lange stoet een grote wandeling door het dorp. Langs de haven waar fotograaf Jimmy Nelson een groepsportret maakte.

Op de voorkant van zijn boek ‘Between  the Sea and the Sky’ staan drie Marker vrouwen in dracht die vast en zeker meeliepen in de stoet. Alle streekdrachten van Nederland zijn in het boek van Nelson op een weergaloze manier gefotografeerd. Ondertussen heb ik het bijna zes kilo wegende boek gekocht omdat het een prachtig en waardevol naslagwerk is.

Terug naar de stoet die naar IJsbaan Marken ging.

Een schitterend tafereel, die lange drom vol kleur en beweging.

Op de ijsbaan aangekomen nam de mensenzee plaats aan lange tafels.

Een voor een kwamen de vier bruidsparen uit het houten huis op de IJsbaan. Na uitleg over hun kleding kon de huwelijksceremonie beginnen.

Twee paren werden getrouwd door dominee Huib Klink, de andere twee door burgemeester Marian van Weel. De huwelijksvoltrekkers waren natuurlijk ook gekleed in dracht.

Na het jawoord en de kus gingen de schalen met boerenjongens rond.

De fanfare zette in met het Marker volkslied dat luid meegezongen werd. Het feest kon beginnen met zang en dans.

Wat een dag en wat een bof om dit mee te maken!

De tentoonstelling ‘Van Trouw tot Rouw’ is t/m 31 oktober te bezoeken.