Je hebt het vast wel eens meegemaakt. Je bent aangekomen op een plek en je maakt iets eenmaligs bijzonders mee. Dat overkwam me afgelopen zaterdag in Rouveen. Op Instagram had ik gelezen dat kunstenaar Daphne van den Berg één dag haar werk zou exposeren aan de Oude Rijksweg 272. Streekdrachtexpert Jacco Hooikammer zou er een lezing geven over de kraplap en singer-songwriter Broeder Dieleman zou ook van de partij zijn. Het leek me een mooie gelegenheid om haar werk nu eens in het echt te zien.

Met de trein naar Meppel en daar werd ik opgehaald door Johan de Bruijn die net ’s ochtends te horen had gekregen dat zijn huis in Rouveen was gekozen tot monument van het jaar 2025.

Het is dan ook zowel van buiten als van binnen een schitterende boerderij.

Schuin aan de overkant is het bedrijf van Gerard Krale die traditionele tonnen en hekken van hout maakt. Hij had zijn schuur ter beschikking gesteld voor de expositie.

Jacco Hooikammer gaf er een boeiende lezing over de kraplap, het onderdeel van sommige Nederlandse klederdrachten die het decolleté van de vrouw bedekt. Een andere naam voor kraplap is kroplap; in het Fries wordt het onderst genoemd.

Ook in Volendam, Zeeland en Bunschoten/Spakenburg worden ze gedragen.

De Staphorster kraplap is een eenvoudige, vierkante lap van onder de hals tot aan het middel. Meestal zwart  met bloemetjes van bont stipwerk, rood, geel, groen, blauw, wit. De kraplap voor een vrouw in de rouw is zwart met blauwe en witte bloemetjes.

Jacco liet zijn laatste vondst zien die hij net had gekocht: een kraplap gemaakt van 27 kleine lapjes gebloemde stof, want ook in Staphorst gaan ze zuinig om met materiaal.

Daphne van den Berg, geboren en wonend in de Randstad, ontdekte een aantal jaren geleden een diepe verbondenheid met Staphorst. Als kind speelde ze in ‘Het vergulde ros’, het café van haar opa in Staphorst. Haar moeder is in Staphorst geboren maar vertrok op haar 18de naar de Randstad. Op een bepaald moment voelde dochter Daphne dat er toch een Staphorster DNA in haar bloed zit. Ze ging op onderzoek uit en Staphorst kwam in haar werk tevoorschijn. Folklore en tradities werden haar uitgangspunt, niet letterlijk maar wel als ziel van haar werk.

Als opening van de expositie ‘Van ver gekomen’ vond er een performance plaats. Lum, die haar hele leven gewerkt heeft als naaister van de Staphorster dracht, kleedde Daphne aan. Gekleed in een rode baaien rok en een eenvoudig jak erboven ging eerst de door Daphne geborduurde kraplap aan.

Daarna volgde de gestreepte wollen rok en het ‘schölk’ oftewel de schort die aan twee kanten te dragen is.

Als laatste het mutsje vol geborduurd met hazen en vogels en de tekst ‘ik dacht toen dat het oneindig was’.

Tijdens dat verstilde aankleedfeest zong Broeder Dieleman zoete klanken.

Ik werd er op een vreemde manier door geraakt.

Door de ruimte heen stonden graangeesten die geborduurde kraplappen droegen in alle kleuren.

In Staphorst en omgeving geloofde men dat de geest van de oogst in de laatste schoof kroop en dat die ervoor zou zorgen dat er de volgende zomer een goede oogst zou komen.

Op de kraplappen en mutsen vertelt Daphne van den Berg haar familieverhaal. Over haar opa Meilof Bouwman die tussen de springende hazen en opvliegende vogels van het Reestdal zijn café runde.

Daphne borduurt natuurlijk met garen maar ook met glanzend stro. Niet eenvoudig want stro kan breken. Het resultaat geeft een andere dimensie aan het borduurwerk.

Er is heimwee in haar werk te voelen en het verlangen naar een verdwenen landschap, zonder dat het sentimenteel is.

Naast de kraplappen en mutsjes borduurt Daphne haar zielsverhalen op oude verweerde lapjes traditionele Staphorster stof.

Soms komt in haar werk samen met het papierknipwerk van Broeder Dieleman.

Ook borduurde ze woorden en afbeeldingen op zijn werkmanjasjes.

De tekst ‘De liefde is de eerste wet’ is de titel van een lied van hem.

Zoals Daphne het zelf zegt:

Het Reestdal is waar ik thuishoor.

Tussen rogge en bloemen is mijn plaats bepaald.

Ik ben terug bij de bron – onuitputtelijk en van ver gekomen.

Meer info is te vinden op www.daphnevandenberg.nl

Op Instagram:  daphne_vdberg