Amsterdam, 17 februari 2023

Lieve Bregje,

Ik schrijf je omdat ik het fijn vind dat we elkaar de afgelopen tijd zo goed hebben leren kennen. Waarom een brief zul je misschien denken? Omdat ik het belangrijk vind dat er iets tastbaars is in deze tijd van vluchtigheid en internet.

Die eerste ontmoeting van ons zal ik nooit vergeten. Je maakte direct een onvergetelijke indruk op mij. Geen idee of je dit vaker hebt gehoord, maar ik kan me voorstellen dat ik niet de enige ben die dit gevoel heeft. Na al die jaren dat we elkaar uit het oog zijn verloren, is het nu tijd voor een vriendschap die blijft.

Je hebt me die eerste keer veel verteld over je familie en hoe het was om op te groeien in Amsterdam. Toen ik thuis kwam, dacht ik dat ik nog zoveel had willen vragen: daarom deze brief.

Bregje Francina Vreugdenhil. Je achternaam deed me denken aan overburen van mij, toen ik nog in Deventer woonde. Geen familie denk ik. Hoe was het om als oudste dochter op te groeien in de Van Oldenbarneveldtstraat 64 samen met je ouders, en maar liefst vijf broers en twee zussen? Je moeder zal het heel druk hebben gehad met jullie allemaal. Al die was van zo’n groot gezin en elke dag koken! Zat je op dezelfde lagere school waar je vader onderwijzer was? Was hij op school een strenge onderwijzer maar thuis een lieve vader?

Je vertelde me dat je handwerken heerlijk vond en dat je zo veel technieken hebt geleerd op de Amsterdamsche Huishoudschool in het Vondelpark. Zeventien was je toen je daar vanaf kwam.

Ik was verrast toen je mij al die werkstukken op schaal liet zien die je in die tijd hebt gemaakt.

Breien, borduren, naaien, haken en zelfs macramé!

Een van mijn favorieten is het kleine slaapmutsje met dat doddige kwastje.

Maar ook al die andere kleine kledingstukken die je deels met de naaimachine hebt gemaakt, wat zien ze er mooi uit!

Je wees me er wel op dat jouw handwerklerares niet alles goed vond: ongelijke gaatjes en een scheve band.

Heb je je haar opmerkingen aangetrokken of je schouders opgehaald?

Dat je die 97 werkstukken hebt bewaard in een map, geweldig vind ik dat!

Ik vond het heel wat om een deel van je familiegeschiedenis te horen. Je zus Margaretha die op 22-jarige leeftijd opgenomen werd in een Krankzinnigengesticht in Zutphen, je zus Maria die overleed toen ze dertien was. En dan je drie broers Gerrit, Adrianus en Frans. De eerste die op zijn 22ste naar New York vertrok, de andere op zijn 24ste naar Oost Indië en Frans die kapitein was op een schip van de Nederlandse Stoomboot Maatschappij. Hij kwam per boot aan op Curaçao, trouwde daar met Iron Odulia Pardo en begon in Willemstad de supermarkt Vreugdenhil. Wat een avonturiers! Hoe was dat voor je ouders? Ben jij zelf wel eens op Curaçao geweest?

Je vertelde me dat je voor de wet nog minderjarig was toen je trouwde. Jij was 19 en je man, Abraham Fortunatus de Rochemont was twintig jaar ouder. Was het een schok voor je ouders dat je met hem thuis kwam of begrepen ze het direct? Ik denk het laatste want het leeftijdsverschil tussen je vader en moeder was ook ruim twintig jaar. Noemde je hem Bram? De eerste naam van mijn eerste man was ook Abraham en zijn roepnaam was Bram. B en B, oftewel Bram en Bregje, dat allitereert mooi! En dan was hij ook nog boekbinder van beroep. Jullie woonden vlakbij waar ik woon. Van mijn huis uit is het een kwartiertje lopen naar de Rustenburgerstraat 366. Hoe blij moeten jullie zijn geweest toen Bregje en Maria werden geboren en jullie na wat omzwervingen in Amersfoort belandden.

Hoe was het om na Amsterdam te wonen in Amersfoort? Je was toen al verloskundige want je had na de huishoudschool de twee-jarige opleiding aan de Amsterdamse Kweekschool voor Vroedvrouwen gevolgd en afgemaakt.

Volgde je de opleiding in het nieuwe gebouw aan de Camperstraat? Wat fijn dat jij als vrouw dit hebt kunnen doen in een tijd waarin het niet altijd gewoon was dat vrouwen buitenshuis werkten.

Wat zul je verdrietig zijn geweest toen Bram, je grote liefde  op 76-jarige leeftijd overleed. Jij was toen 56 en jullie woonden in Nieuwer-Amstel. Heeft handwerken je toen geholpen in die tijd van rouw en alleen zijn?

Wat vond je ervan dat je beide dochters gingen scheiden? Maria vertrok in 1948  na haar scheiding met haar nieuwe Weense liefde Karl Johann Kastner naar Brazilië. Leek ze qua gezicht op jou, had ze je karakter?

Ben je daar ooit op bezoek geweest? Ook Bregje scheidde op late leeftijd van haar man Salomon Mutsemaker.

Je merkt het, ik heb nog veel vragen. Nu begrijp je denk ik wel waarom ik je deze brief heb geschreven. Misschien heb je zin om het er de volgende keer wat uitgebreider over te hebben.

Tot snel hoop ik,

lieve groet van Jan

Noot van de schrijver.

Tijdens de voorbereiding voor de tentoonstelling ‘Continue This Thread’ in het Amsterdam Museum kwam een bijzondere map met 97 textielvoorbeelden uit het archief. Een aantal van die werkstukken heb ik met vlinderspelden vastgezet zodat ze gedurende de tentoonstelling goed blijven zitten. Achter alle textiel gaan mensen schuil en in dit geval was het Bregje Vreugdenhil. Ik werd nieuwsgierig naar de vrouw achter deze schitterende map die mij als textielliefhebber erg raakte. Wie was zij en waar kwam ze vandaan? Hoe was haar leven en wanneer is ze gestorven? Ik begon een zoektocht die voor mij nog niet geëindigd is: nieuwe ontdekkingen roepen weer nieuwe vragen op. Tot nu toe heb ik dit gevonden.

Bregje Francina Vreugdenhil werd op 13 april 1882 als oudste kind geboren in Amsterdam. Haar ouders, onderwijzer Frans Vreugdenhil (8 juni 1839 – 9 november 1910) en Maria Louisa Arends (11 oktober 1859 –2 augustus 1897 ) kregen acht kinderen. Het echtpaar woonde aan het begin van hun huwelijk in de Van Oldenbarneveldtstraat 64. Daarna is het gezin nog een groot aantal keren verhuisd.

Na de lagere school ging Bregje hoogst waarschijnlijk naar de enige Amsterdamsche Huishoudschool in het Vondelpark, waar ze les kreeg in handwerktechnieken. Op andere vervolgscholen werden dit soort technieken niet zo uitgebreid behandeld. De datum 1899 op haar letterlap laat zien dat ze zestien of zeventien moet zijn geweest toen ze de map maakte. Daarna zal ze de twee-jarige opleiding voor vroedvrouw aan de Amsterdamse Kweekschool voor Vroedvrouwen hebben gevolgd. Ze heeft het vak van vroedvrouw haar hele werkzame leven uitgevoerd.

Bregje trouwde op haar negentiende als minderjarig meisje op 21 augustus 1901 met de 39-jarige in Amsterdam geboren Abraham Fortunatus de Rochemont. Op 10 december 1903 werd Bregje Francina de Rochemont in Amsterdam geboren. Het gezin is daarna naar Amersfoort verhuisd waar op 10 april 1906 Maria Wijndelina de Rochemont ter wereld kwam.

Abraham Fortunatus de Rochemont stierf op 15 januari 1939 op 76-jarige leeftijd in Nieuwer-Amstel, het huidige Amstelveen.

Bregje overleed op 5 augustus 1960 in Nieuwer- Amstel, 78 jaar oud. Ze werd begraven in het familiegraf op Zorgvlied, dat waarschijnlijk geruimd is.

De map met 97 textielvoorbeelden is op 22 september 1980 door een schenking van Mevrouw H. Eyzinga-de Ridder (destijds was haar woonadres In ’t Midden 4 in Uithoorn) in het bezit gekomen van het Amsterdam Museum. Waarom en hoe is onbekend. Wat haar connectie met Bregje was, is tot op heden niet achterhaald. Ik heb er naar gezocht op Internet maar niets gevonden.

Mocht je meer informatie over Bregje hebben wil je dan een reactie achterlaten zodat we in contact kunnen komen. De zoektocht is voor mij nog niet voorbij. Mijn allergrootste wens is een foto van haar!

Vanaf 17 februari tot 3 september 2023 is de map van Bregje te zien in de tentoonstelling ‘Continue This Thread’ in het Amsterdam Museum aan de Amstel.